Commentarius in magni Hippocratis... librum de Morbis virginum, antepositis verbis graecis et iisdem latine redditis par Giovanni Battista Donati

TEKSjtrrK CELEPJ

L V C A,

Ex Bibltoteca Iulii Guidoboaii
jcb, b. . xxcn*

TO BAPTISTAE

D O N A T / I

COMMENTARI VS

m MAGJU HIPPOCRATIS

Coi librum de Adorbu Virginum,

ANTEPOSITIS VERBIS GRAECIS
& ljfdem latine redditis.

FORS LEVIS

'

i ■ 1 ..

t ' 1. • . \y : , •

c\'\3.X v:;oi

* - •

uX iiXr

U D

,C0 MPAGNVM COMPAGNiyjMf
r. c.

iT^T^icirM trcxtttgia

JOA^r. VASTIS TJE DOnATII

T 1\JE fjlTlo;

Yntutem /equitur,uolupta^
t omnium blandicijs ftlicitaa
afjequitur ; etenim ex <uir*
' incredibtlu perpetito capitur
tia t njir burim aut illtco fbi>
- maxime cupit , parat *, aut
Ito pofl eadem fibi compara*
bit.cum bom fruitur , >oluptatem habet, quam fummoa
pcre omnes Cemper expetiuerunt . expeffatto autem fpem
optimam affert',qui frutlm Virtutem colentium e/i quam
ruberrimm. ea bonorum mentes femper aluitjnertiampe*
puht iquaprcpter bom fumma alacritate in reUa 'viumdi
ratione f e exercent'Id tu egregie percepifli, qui primu tem
poribm metatu tux id potfimum Vit.e genm Jecutmes,in
quo ad ^virtutem, ad quam -t ulgm hominum minime
aifnrat,omnestuas attiones ,cunBa tuaconfilia femper re*
tuleris, Qui hac non mtelhgunt, conuertant f e aliquando
a i ad

ad eorum immanitatem : qui aUecla Virtute turpia qu* q,
corfeBantur .bos, {Qr dolon .perpetuo,& timore maximo
lacerari oculis prope cernent , quos eonfequitur ,;mmo r vero
cum illis comunojtw tremor., & eiulatus i cum enm illos
aut ^rocre,auttjfdem ■mpendere femper aliquid mali ne*
celje Jit ,fhmulantis mali Jtnfus dolorem gignit, futuri ex*
petlatio timorem . majhtiam parit. Qu i etiam plane
caecutiunt, ponant fbi aliquando ante oculos Ciceronem .et
*Brutum, fatilmam (efr Antonium, in btjce ptrjpicient
Voluptatum illecebras , dolorum faces', diuittarirn Jplen*
dor em,pauperut u metum \ bonoriicupiditates, ignomi*
nu terrores i tnfumma denique tenuitate rapacitatem, n
maximis pecunqs largitionem,et corruptelam, illos 'Tidea
bunt in pace Ut antes, in bello optima quaq. jper antes. [i*
ceronem 'vero eloquentia, qu* 'virtutis efl e ornes,optime
inftruttum affiEios excitare Jceleratos confringere ,ai ma¬
tos fuperare "Bruti fublimtorem omnino,et excelfiorem ani
mum,incredibilem illius fortitudinem,ftpe quidemfortu*
ne fluthbm Verberatum, at nunquam commotum nun*
quam conuulfum, nunquam fraEhm.neq. uero plane con*
flat Brutum uirtutem quidem agnouifje fedeamfedulofe
qutum non e(fe\ aut afjequtum quidem e fje , Jed res aliqua
do non gefsiffe ampli fumas; Verfatur enim ob os,atq. ocu*
los excellentis animi illius altitudo prodaris factis omni*
buste/lata, et expre/Ja.f/abent quidem illi Juas Vnlupta*
tes permixtione timoris, et doloris prorfiiscontaminatast
hiautem ex Virtute fuis cumulate[ruuntur fncerjstmis.

Ac tucundifsimis. illifiuis-flagitijsfepe infilitermt , nunqtid
fatur Ati funt i hi in una virtute cunfta placidereperierut,
qudquifmel attingutifemperfiequutur* quifiequutur su*
macu laude exercent-, qui exercent, perpetua retle fattoru
memoria, et mirifica quadd dulcedine uoluptatis illeEli ad
fedicitatem perueniunti Aperte uero hoc dicam (pmpagne
cum permulti fint in hac duitate, qui virtutem (peBentl
nullum fane unquam cognoui , qui <eque yitam ducat cum
y>irtutute quietam> qua felicitatem Juppeditat , dolores
omnes detrahit, ac depellit. neque id mirum ; temperan+
tutm enim , & iujlitiam a pueropotfimum coluifli,qu<
'virtutes ad eos} qui j^eip. curationem habere debent fio*
xiasJe adiungere folent i de tibi profecto alienam ab omni
cura uitam proflant ; iufilitia fuo fplendore hominum ani*
inos plane obfilupefacit, temperantia omnium Hudiatibi
conciliat ; utUq diurnis te ornant laudibus. Has antece*
dunt )>era opinio,(e$r jcientia, quibus praeeuntibus (ut aie
Plato) homo quafi corroboratus ad id quod reBume/l
facile deducitur .praeclaretenes iusciuile tunusoptimeno
Hi'eloquentiam, qui arbitratu tuo^oluntateshominum
allictgs. %emp. ignorare non potes, qui alienas tam belle
nor is. nulla in te affcntandifiitfpicio optimis orto maiorik.
in quorum laudescommetariolahtc me excurrere minime
patiuntur; ftj tibi abunde efequod habess ita enim te fem*
pergefiidi ut eorum fplendore carere facilepo/sis,- Htflore
tamen auum tuum proflantem utrumpr*terirenon debefi
fui ex patricia, antiqua fiamba mea urbe natus eH t

» i r Ar »

quamprimum inter xij. illas hetufitoris HetrnU <-vrbcs
a Thyrrem Lydorum duce conditam ejfe noutmusieam%
elim tot na impenj juijfi dcmiahum T hyrrem F oh,hoc
efi arcis nomen non objcure patefacit. Is pofl nobilem atiy
honeHam peregrinationem Ann. C/D. CCCC LXXI.
in patriam reuerfw, cum eam ab exercitu reip. Florentina
' paulo ante opprejfam, ac pene euerfam reperiffet, omni (pe
libertatis prorjui abiella [cum retmend* a el ftudioffsh
mos fiufe femper eius >rbts ciues Anftotelis confiat tcfti*
monio) adolefcens iter habuit in Brittamnam . in qua prt*
mum magna qu<eq. negocia gerens , ac fuftmens, omnes
dem Regis Odoardi iv. rationes diligenti!sme traHans
egregie (itam fidem aliquando liberauit 'Uigenti Mate in
Hetrunam redqt Jocumfibi querens.a fuis ciuibus Jum*
mopere expetitus eH. Laurentius Aledices Leonis X. P.
liberaliter eum Florentiam inuttauit . cogitauit etiam
‘Bononiam, ac Venetias . ad hanc libertatis lucem de*
mum conuer(us,nofirorum que ciuium , quos tam tum ,
cumejjet in Brittama , maiorem in modum amare Ccepc*
rat, familiaritate, >ocibus,ac litteris indultus inhac cvrbe
fibitfutfq- fidem parauity in qua fp honettifi. dignitatis
locum obtinuit , & magnum auri pondus in eam contuht 9
quod (efi totius negociatioms auit at is commodo obuemt.ee
amicorum compendio opportune firuiuit .Iofppus 'vero pa*
ter tuus eam uera nobilitatem exifiimauit incredibili qua*
dambeneuolentia bonos ampleflhdoBos fufiipere,acfiuea
w inferiorum obfiqutu,ac obfiruantiam minime dejpicc*

5 T$, •

rexumq. magnitudine animi fui infleElere plane no poffetl
aedificia quadam magnificentius omnino extruxit.fifl qu&
erat acri tp proflanti ingenio,qtudam etiam "Serfibus at a
$igit\qmbus nihil quidem fieri poteft argutius. Fratres au*
tem tuos chm.lmde florentes ita nunc cmmittam ,<x>tli*
beat tamen augurari poHeris etiam haud dubqsargumen
tisfummsm ammi mei m illos(d/ Hudmmxt obferuan*
tiam. ahquandod claraturum >acprobaturum. Illorum tu
•fangume procreatm, et virtute perflmillimusita yiutu*
Xtirfim infiitwfh-, ut optimos qucfq. fortuna telis perculi
fos,a ■ prope nutantes homines erectofiadariq. animo,quii*
tum in te e (i, fuflent es,ac fulcias. (jua m re bonorum ludici»
conflquenspietatis laudem rvenfsimam.te frequentes cd*
summus intuis /ermombus quanta cum grauitate fefliut
tas ,quanta antiquitatis cum iucunditate commemoratio £

■ omnium Jeculorumin illis Jcepe nobis contineri >idetur me
moria. FLtc quottefcunque audio (audio autem fere quo*
■tidie) hauddefpero futurum aliquando (modo tibi, quod
i omnes exoptamus, tantum ocij a tuis detur fummis occtt*
'potionibus,ut ea litterarum monumentis comitterepofsis,
.ad qu* iamprtdcm mentis aciem eoregie intendfii) ut ana
tiquitatis amatores rerum noflrarum htfloriam diutius no
defiderenti& tu a Senatuprotinus lauderis>ac orneris dea
cretis perhonorificis. Ego, qui in Mudia medscim dies orna
nes , acnoflesincumbo,Jupericnbus annis commentarios
conferipfi in libros Hippocratis de morbis, qui ad mulieres
maxime pertinent, rei difficultas mshaud fane deterruit y

quin experirer, cjuid in boc genere poffem. His km feri
perpolitis h*c de morbis Virginum reflare ammaduerti\
fjff tancjuam id haberemflperis,ac muner is, >f morbos ,qui
multer es afficiunt jmnes, lUuftrarem, hxc quoque Hatim
explicare, etpnmo quoque temporeinlucem edere decreui.

tu>ceteriq . qui hifle de rebus uere iudtcare queunt, quid
bac in re poti/simum pre flare poflim, liquido cognofcant.tu
mflra hxc Hudta minime fafltdis>quicetera fummacum
laude amplexus fueris . Hijce editis fentio me in rvoculas
nonnullorum hominum nullo negocio incidere . e fi quidem
certe , cur fufpicer,quibufdam,ut olim Athentenflbus mini >
mxcurx ej[e>fi magna cuiufquam dottrinx , ac fapientu
jit exiftimatio\ at fi idem ceteros docere conetur,id uero ni*
mium i His exhibere filer e negocium . quibus no per Iouem ,
cuius in tutelam fuijfe amicitiam antiqui falfo arbitrati
funt\at per Deum oro,atque obfecro , >f fetificeris me hxc
ociojum, ac prope recuflmtem confcripflffe; ftj eadem non
omnino probare.at quid facerem?cupienti mihi nihil agere,
*Deus ipfe plane obflitit,cuius uoluntati mea fimiffelquod
fateor) fermuit Voluntas ne fi nihil agendo tempus con/ug
merem xum difficiliorem m me aliquando experirer, offero
tibi hoc munus arrepta jalicet occaflone firmandi ludidii
meum de fmgulanbus tuis ^virtutibus hoc commentariolo
qu fltefle locupletifiimo, D. Lue* Pnd, id. Apu
CJJJDj dUCIL . "

<iA D LECTORES

H IMULISSIMOS.

EMOin rei medica:(ludiis ac*

curatius verfatur, qui plus uni
Galeno,quam ceteris omnibus
fe debere non fateatur; pauci e*
nim rei medicae fcriptores ad

nos peru neriit; X hi,quos habemus,vel nulla uia,
ac ratione fcripferunt,uel certe totam artem mo¬
numentis litterarum non funt complexi,ullum ue
ro nullam non eius partem locupletafle fortafle
affirmare poflem, fi eunda eius fcripta reperircr»
tur,quae malo publico funditus pericrunt;&plura
fortade multo funt eius uolumina ,qugc interii/Ie
icimus, quam quae fuperefle uidemus. Inepte igi*
tur faciunt,qui eunda enodata,ac enucleata die a
Galeno diditanr.Nos multa, ac maxime necef*
faria in hac arte defiderari notamus, qua: in hifce
ueterum commentariis fludiofi quotidie fumma
cum induftria indagare,ac inuemre conantur. DiV
nerfa funt profrdo hominum ingenia. eco qui*
dem Galenum itafcquor,ut hofce ueteres rei me.

di/cse

dicae Tcriptores me non omnino contemnere pro*
firear. Hos autem licet multum inter fe differre
perfpiciamus, neminem tamen tam iniquum ha*
rnm rerum aeftimatorem fore arbitramur, qui ex
his aliquid aliquando fe non eruere poffe confi*
dat, quod artem noffra dein mirifice augeat. Et,
ut alia praetermittam,hacc de m6rbis,qui ad Vir*
gines, Si mulieres pertinent ita defiderari in Gale
ni uolummibusuidentur,ut,qui de his aliquid cS
fcripferit,nemo dubitet, quin de re medica opti*
me fit meriturus. Scripfit quidem deillisuir idem
antiquifsimuSjSS dodifsimus, fed adeo obfcure,
ur,nil aperte explicentur, eunda dcnfifsimis te*
nebris obruta uideantur. Nos lumen aliquod ita
hifce afferre conati fumus,ut tamen reliquos li* ;
bre s non abiecerimus» multa enim in illis nota*
uimus, plura explicauimus, eunda diligenter
euolui mus. Si tandem aliquando in eam cogita*
tionem incidi,ut experirer, ntmi pieeftare poffem,'
quae abhuiufcemodiffudio poffulantur. Exercui
induffriam meam in hunc,& libros de morbis,
qui ad mulieres pertinen r ,in fecundu, iv.y. Si vii*
de morbis vulgaribus, infecundum praenotio*
num. librum de natura pueri demum aggredi in
animo erat;;um conatus meos(quod ingenue fa*
teor) paullum retardarunt nonnullorum amico*
*una

rum uoces, qrn' Venetiis codicem antiquum ma*
nu fcriptu repertum facpenuntiarunt,quem per*
nimium ab hifce noftris differre affirmabat. Ego
uero,qui hoc me iampridem labore durarim,huic
alni generi ftudeo; at ab editione me temperabo,
dum exeat liber ille, quem propediem exiturum
praedicant . Interea Ledor humanifsime hunc
accipe uniuerfi operis quafi formam,& imaginem
quandam $in qua haud fum nefeius nonnullos fla*
gitare folere quseftiones plurimas, quas quidem
hoc in commentariolum libenter conieciflem, fi
eas non fuo loco inculcatas unquam probaffem ;
& a Galeno, ceterifque, qui totam artem fumma
cum laude confcribere conati funt,facile peti non
pollent, huc accedit, quod hunc libellum antcce*
dunt multa uolumina, in quibus eadem commo/
dius quaeri poffunr. quid enim hoc loco in qua&
flione uerfari potefi,quod in libro de natura pue*
ti aptius multo explicari non pofsitfmulttemli*
bro de morbo facro, Si de flatibus 3 i de feptime*
(Iri partu fuum quafi habent domicilium; quae in
hoc alienifsimo loco pertractarentur, poftremo
oneris, 8C laboris multum fuftinenti,& propter
Ktatem properanti in uulgaribus quibufdam co*
Certationibus mora diutius interponenda no fuit,
ad propria igitur loca eos reiicia,qui haec a me ta*
topere

topere exigere folenr. ad ceteros autem, qui pro *
pria eius tra<5lationis,tn qua ueriantur,requirunr f
tcou tk tV<»T/K»f «imhiyut irgMfovmwt, ut inquit Ga*
Jenus, aliquando conuet Jus ingenue fatebor hac
in re,pefsime omnium audire nolle; at fi quis r zfi
perietur > qui haec reprachcndat, & cur id faciat,
caufas afferat probabiIiores,promittodpondco*
quenoncommiffurum, ut quifquam me mitvufi
amare ueritatem fufpicetur.

npoAEro;

MENA.

]bellus hic inter Hippo*" voi
lumina quidem conieduseft,
at eum Hippo, effe affirmas
re omnino non audemus 5
quaedam enim in eo inueni*
mus,quae cum ueri Hippo,
fententia minime congruunt.
Dubitatio tota ex iix. particula nafeitur; in qua
antiquifsimusauctor & Ariftotelis& Archigenis, 1
SCAthensci fententiam haud fane abfurdam fequi
uidetur,quac & Hippo, ueri, & Platonis, 8C Ga*
leni fententiis plane refellitur.Neque uero in hifce
commentariis operam meam confumam in iis
coniungendis, quag diftundiffima funts qui hoc
faditant, Galeni uiam, ac rationem mitiime mihi
animaduertifie uidentur. neque is fum,quinon
pofsim aliter multo audorisuerba torquere;fed
deliberatum mihi eftin hifce ueteribus conciliati
dis tempus minime terere.Neque uero ab eodem
audore, a quo ^ ytwcmtifa, confcriptuseft; eoru
enim Hipp.audorem fuifleuno,& altero Galeni
loco in noftris in illum librum commentariis cos

2

probauimns.tametfienimm i.Iib.cTe morb.nft*
IiebriB. c. i. p. 42. ac item c. f.p. 18. fcr/ptorille
fe de morb. uirgimim egi Ile apertetradiderit; no
tamen continuo ab eode hic confcriptus ett liberi
'Huc accedit quod nihil hic habet, quod ab illo
fcriptore illis in locis litteris perfecutus fit. Sti*
Jusipfc, 8 C ordo fide facit a grauifsimo maximo*
que uiro editu fuilTe. qualis tande ille fit, res ipfa
pofthac (quod fpero) fatis fignificabit. atque hac
in re non eft: nobis diutius immorandum, qui in
rei ueritate elicienda plurimti fuftfnere debemus
laboris. totum hoc uolumen t$

ZfrtTtmii tVnr- In Virginu morbisinuertigadis
utitur diuifione, quae humfcemodieft. Dmidit
hominem in hominem „ & mulierem. Mulierem
minutiusconciditjetenim 5 C uirgo, 8 C nupta, SCui
dua mulieres funt. Virginum duo genera funt *
quaedam nubiles funt; quaedam minime aptae ui*
ro .Illispraeterea aut menfirua proueniunt, aut
defe&a iunt ;& hacc autuiro coniunguntur>aut
tion.quac collocantur in matrimoniu,magniirn re
cipiunt difcrimen;etenim illorum quaedam in ute
ro ferunt, quaedam minime. Nuptae item in duas
quafidiuiduntur formas: quaedam emm gramdag
fiunt, quaedam uerro ftenlcs euadunt, fedipfuia
audlotep aliquando perpendamus,

Mulier

Ho.no;

aut nupta aut vidua aut virgo.

quxdam quadam ile- qu.rdam ap- quxdarn

grauida rilii. taviro. non

luiic aut menftrua aut menftrua de-
proucniunt. feta iunt.

aut cum viro co. aut non.

junguntur.

aut grauidx, aut ftcrile*.

4

IO- B-APT. DONATU

CGMMENT AR1V S

In magni Hippocratis Coi librum de
Morbis Virginum,

zsdntepo/itis herbis (fr<ecis, & ijfelem
latine redditis .

iproKPATors r e pi rAPOENifl vt,

Affle/ l*oi tJj {viSiT.of iZi cttyiriar iWfixtt'

Bippo.de morbis, qui ad Virgines pertinent, libellus*
In his,quac litteris mihi hoc tempore explicans
da funt, exordium fumendum eflabiiSjqua*
in arte medica perpetua traduntur.

C O CM JU E 2ST T A \1 V S.

P lRjncipium fumitab eo,quod certum,perpetuumq^
eft in re medica 1p quod tn ore omnium
ster fatur.fc Galen. [oht abtjS, qtu perpetua funt,
exordiri .m libris de locis aegritudine ajjeffis pro loco*
rum ratione aliam, atq } altam curationem medicos tn*
flituerc felere flatim tradit . Vem Hippo, in pregnoa
ficorum

loan.Bapf.DonatiVComtii. ^

Bicorum libro, optimum cB ( nat ego quidemcenjeo)
tnedicum in omni morbi genere ptafentioriem adhi*
bere. qua inter initia, libri de aere > aquis , ftj locis litte*
ris conjionata funt , minime adjcnbam ; nota enim
funt. ob os 'i atep oculos prope 'verfantur omnibus > qua
tradit ante omnia. qua: nam illa funt? communia,per*
petuaqfnuiufce artis principia. Idem Cjalenm objeruat
in eorum libro, commentaris. mos hic ad Arifotelem
tandem translatus, cunBa fua \olumina , a communi
principio, quod nulla ratione labefattari pofstt ,perpe*
tuoexorfiueBi

ovjjp Amto» r latfvpiotTtoi tIw 4octny\5m,unlf Cari A
•tiXjiri/lSbpui, it pt} yti r lw x inu x^ifu.

Fieri enim non poteft,utmr^iuin natura ve*
(fle eognofcatur ( modo ad hanc artem inuen*
tio, & inquifitio pertineat) nili quis in eorum
naturae cognitione ad id, quod nullas amplius
partes obtineat, peruetieiit.

C 0 C*f M E N T A \I V S.

H Auderat nefenu antiqui fimus feriptor artis quo*
que medica proprium ejfe aliquid inucniwquip *
pe qui , $ id'notatum fit luculente inter initia libri di
cArte

6 m lib. de Morb. V lrg.

Arte, quem mirifice laudat auElor definitionum medi *
carum \ efsr omnes fctlicet artes id potifsimum conari
•videret , <vt aliquid femperinuenirent , ac imefdtga*
rent. Quod cum omnibus propofitum Jit doBrmis
tum dihgentifsime prater ceteras omnibus <vejligijs
confequi conatur logica facultas, cuius traBationis finis
eft demonjlratioms inuentio.De ijs autem nunc dodlri*
nis pottfiimum 'verba facio , qu<e inflrumentis ad id
perfequendum egregie appofitis <vtuntur \ ceteras con*
Jitito omitto, qu* cum re medica nulla in re funt coma
paranda. 'Veruntamen id 'verecunde afferre >ifus e fi,
cum tamen minime dubitanter fcripjerit. fic Philofo*
phi V IT) E T V 2^, qu<e (&jr condemnationis,&*
abjolutiom r formula efje folebat, yfurpant in re, qu*
fane quam aperte patet INcytt >ero tantummodo mor
horum naturam mu eHigat ars medica , rverum etiam
Janitatem perpendit,quam ex arte conferuet,ac rejli

tuat, partes omnes noflricorporis t (efi earum muneris
functiones, ftd temperament* coonofiere nititur i fed
quid hoc tantum ? minime. morborum quoque cau fias
perquirit , ^tfcilicet artis beneficio ad pnflinam 'va*
letudinem homo protinus reuocetur, fi forte in mor*
bum inciderit , fin fatis belle fe habuerit, fdnitas con*
Jiruetur: certem autem appellat >f, & Cfalen. non
fno in loco,$ in libro de conjlitutione artis medie<e,^

in

foan. Bapt Donant Co mttii y

In eo , qui ars medica infcribitur.in hocqu^q, Columine
libellus conieflus efl , cui >zsjrs titulus efl. quid plura ?
inter ipfa initia legis nonne fcriptum efl 'J{em medi*
cam omnium artiumpr*flantifiimam effe ? 'Naturam
autem morborum appellat (peciem, "vel formam mora
borum. naturam autem plura fgmficare nommnon
efl ; ab anttqmfsimis jcriptoribus minime recedam in
libello de morbo facro fere fic. Vtruntamenbic natura
eandem , quam etiam reliqui morbi , natius efl. Que*
admodum autem natur.rum quxdam ccmunes funt >
qu*dam propru, ita (Sfi morborum natur* qu.tdam
comunts (unt,qu>e omnes morbos ample fiunt ur qu*da
yero proprt*, qu* filicet ex ijs dtjferentjs conflata
funt qu.t fpcciem ultimam conflit uunt,queftngula*
ribusproxima eft.fingulanum autem neque definitio»
neque fcientia cfh jcientia enim fuis omnino coerceri
finibus debet } quos egredi nefarium efl . c s4s qui artem
medicam exercent, $ fingu ! aria perpendunt, in qui*
bus conjumitur omnis medicorum opera •• queeum in
incerto *gritu linis euentu fep e collocetur, nihil mirum
fi ars conietluralis merito habeatur; At tamen illa eis
ignota minime effe debent,qu* & perpetua,f£/ firma,
(efi communia funt,quod Gjalen. tradit inter ipfa mitia
artis ad Cjlauconem ab Hippo, tamen multo ante ad*
monitus primo demorb. yulg.com. IX i.particula.

duflor

8 inlib. de Morb.Virgmum'.’

tsJuBor igitur nobis eji antiquifimusfcriptor , >*/»
morborum natura cognofcenda d fummo genere dtui*
dendo ad extremam fpeciem perueniamus -fic@r
Arijlo. primo de %ep. Quemadmodum enim in alijs »
quodcomvofitum eji 'P/q ad Jimplicia>(efr minima di*
uidere neceffe efl; b<ec enim minim<e funt totim par*
ticuU > ita (efrciuieatem ,ex quibus conflata eji par*
tibus contemplantes dilucidius perpendemus>quid b<ec
inter fe differant \ & in fingulis examinandis y qux
ditia funt,perfpiciemus,mrccipmt aliquid artis>&*
praeceptionis.

KK7« T»r *| »5 'jlRKptfa ,

Ex qua natura, quae fcilicet amplius diuidi non
poteft, vt fe dederunt principia, totum mor**
borum diferimen dedudhim eft.

COMMEATA \1 V S.

C V m oflendffet feri non poffe, >£ quis morborum
o ener a cogno/ceret,niJi quid Jummo genere ad
extremam fpeciem peruenerit, quo in loco inji'flendum
tffe Plato quoque iubere /olebat\mnc in ea infima [pe*
uepo/itum ejje morborum omnium diferimen diferti
admodum

loan. Bapt. Donatii' Comm. $

admodum explicat *, in ea enim natura , qu<t amplius
diuidi non poteH, qu* ex oenenbus quafl principijs
quibufdam conflat ,fffl ^ia ac ratione diuiflua inucn*
ta e (i,morbi omnes diflunfti funt ,, ft) inter Je di fident.
Cum enim qua morbi omnes Jub eadem fpecie conti*
neantur , d natura tamen ita conflati, ac perfec i funt,
>f ea, cjuam inter ipfa initia femelfunt naEli , natura
dmflbih himab illo maxime diflet, ac differat . Hoc
loco nos primum luculente monet antiqufsimus au*
Pior,in morboruminuefligatione ^ia,ac ratione ~)>ta*
mur d >f fcilicet d fummisgeneribus ad mflmas fpe*
cies defendamus. deinde in caelum fert dtuiflonem,
quam et fi reijcere aliquando nmfus fit ^rifloteles,
beteres tamen Philofopbos ab eo longe difjenflffe ne*
mo ignorat; diuiflo enim (quod Ioannes Alexandri*
nm obferuat j dignitate antecedit, deffnitionem,
(ffr demonstrationem , quod enim habet definitio, nifl
quodd diuifione mutuo accepit ? ex animali enim, fjffl
Planta fumit animal 1 ex rationali, irrationali.ra*

t ion ale ; ex mortali & immortali, mortale. Demon*
flrationem autem poflericrem definitione effle te flatur
idem inflat, etenim ficonfilium efl demonHrare
propter quid homo efl animal, quia e flent ia finfu pr<e*
dita efl ,flatim affrmabimus. Quid autem fenferit
Galenus obfcurum non efl; etenim inter initia libri ad
% Glau*

15 In Iib. de Morb. Virgfnum

Glauconem hac fere firipta reliquit. Hippocrates qui*
dem &* hoc primus (quod fciam) memoria manda*
uit s uberius autem idem pro/ecuti funt atate pofte*
riores omnes,qui eius firipta accurate perlegerunt ,mter
quos yms plane excelluit Mnefiteus Athenienfis Vir
cum in reliquis omnibus, qua ad artem pertinent, ap*
prime doBus, tum V ero propriam quandam laudtm
conficutus efl, qui, quatenus methodo in yfiu rei medi*
ca progredi oporteat fi quis alius,optime nouerit. Hic
igitur Mnefiteus d primis fummisgeneribus exor
diens diutdi ea oportere cenfiuit in [pectes,genera, &
differentiati item qua diuija erant, eadem ratione
iterum concidi. atq, hac iterum eodem paBo dtftribuh
donec ad huiufiemodt quandam [peciem peruenire *
mus, pofi cuius diuifionem in V num numero , & fin*
gulare incideremus. Qua litteris eodem in lococonfi*
gnauit Stephanus zAthenienfis minime adfcnbam,
ne, quod nonnullos faBitare r video, qua nota funt in
culeare nuelle Ridear. hoc quidem prateribo de Di*
uifione fufifiime di/putatum fuiffe d Cjaleno in extre*
mo libro de decret.Hippo.Plato.

TrgS-fof •$} rfs hg»s roVou ,»xi tt$,i 'ffiJamrirhnr

mu TtffyiT&i AiftHWt jOKc/trot dtiiunott oi otng&nn ‘t^gZt
*><fTi rt(A<Pgm\^ • kxi ogot (ftoKt(/r Miuoixs Tti/eis
Tth J\uO[taii«t . fl*it»Vt [ti> tuKTof. okoVe A\i[u'gts •

A'«H(pOTi 'gHCfl T4TIV agHfflf.i TTHT« «W T»i T9 «WhS 04I9J»

Princi-

Ioan. Bapf„ Donatii Comm. i1

Principio de morbo facro vulgo appellato, 8Z
de iis, qui apoplexia correpti funt, vel qui ti*
more occupati funt,quae a deo homines exhor
refcunt, vt in delyrium incidant, & dasmones
quofdam fe videre putent,eis permoleftos mo
do no<fhi,aIiquando interdiu, nonnunquam^
hoc 3 ^ illo tempore; Deinde huiulcemodi fpe*
<5lris multi impulfi fibi manum intulerunt.

CO^/MENTA^IVS.

Q Vibus nam de morbis aBurus fit primum propo
~ nit ; cumq. explicet quibus morbis confhttari
foleant nuirgines , fe de magnis quibufdam aegritudini*
bus aUurum pollicetur ; (djr aperte euellere conatur ex
animis multorum opinionem, qu<e nunc >etuflate pia*
ne confenuit > >f nonnullorum morborum caufts, quo*
rum ratio probabilis reddi non pojfe r videbatur , in
Deos fruflra conijcerent.eos omnes minime enumerati
multo minus de ipjis longiorem injlituit fermonem t
non enim hic locus. de morbo facro, ideB de epilepfa ,
*-vcl morbo comitiali liber ab antiqui fimo autlorecon*
Jcriptuse/l. Veri Hippocratis e (fe lib. illum yix mihi
fane perfuadere pojfum>cum multa in eoreperiantur,
B 2 qux

12

m lib. de Morb. Virg.

quoecum ijs,qu* Hippocrates tradit,minime concimt.
De hoc morbo Hiato in Timaeo fere fic. cum autem
diurna natura proditus hic morbus ft, merito fac er
appelletur > quafi primus huic >itio id nominis impo*
fuerit . (cdpoplexi* cum Eptlepfa qutdam cognatio
ef ; etenim fi facultatem cerebri Vincit, ac fuperat ma
ter ia, qu* morbum facit, Apoplexia continuo confle qui*
twr; ft non adeo copioft fit,eam concutiendo egregie de*
pedere conatur ,{tflSptlepfa excitatur. z,4t ille quifquis
fuit , qui de morbo facro, qu*dam litteris mandauit,
illud perfcit, ft ct morbi tlliuscauflts patefecerit,et ea
res nihil ad Deos illos falfos attinere collegerit; pauca
praeterea quadam de apoplexia differuent. quorum
morborum caufas mox minime perflquarin illius e*
nim libellicommentarijs fatu>(uperque de illisa feri*
ptore antiquia nobis difputatum efl: Deinde aper
te admodum eam fe <-viam > acrationem nullo negocto
*vfurpare poffe oflendit in horum morborum natura
peruefiganda,quam antea nobis,cum cetera morborum
genera amplecteretur>breuifime demonflrauit . pofre*
mo dilucide oflendit huiufcemodi morbis Virgines fe*
pifime folere confli flari,in quorum natur* idett form*
inuefiigatione ad methodum protinus decurrere debe*
mus ; cum enim nobis propofltum ft de morbis, qui
Virgines confli flare flent,agere\m eorum morborum
naturis

Ioati. Bapt. Donam Comm. i$

naturis peruefigandis , non qua homines funt tan*
tummodo(fetlandx, ‘Verum etiam eorum ratio efiha*
henda \ qua mulieres funt. neq 3 uero hoc tantummodo
animo complectendum , Verum etiam qua Virgines
furit circunjpiciendte ; atque h<e Vel qua nubiles Jiant,
Vel qua minime apU nuiro proponenda *, fub homine
enim,qu<t ejl pojlrema (feries tat hegori<e Vulgo appeU
latce fubflantu,& Vir,(djr mulier continetur . at mu*
lier, uel Virgo etl, uel nupta > uel Vidua. ^Nuptarum
praeterea quadam Heriles fimt, qu<tdam in utero fe*
runt,(ff fetus edunt. Virginum quadam nubiles
funt, quadam minime apu uiro . & quamuis ijfdem
morborum generibus corripi uideantur , atque uiri\
Virgines tamen his potius premi obferuajfe tefla *
tur,atqueeas poti fimum, qu,e apt<e uiro uiderentur.
atque id apprime inuenimus Diuifonis methodo ,
qux cum minutius euntia concidat, tum etiam quas
confequuntur , diligenter obferuat ; ftJ eorum cau*
fas accurate inuefligat , de quibus paulopojl. <tMor*
bi autem , de quibus aclurus eH fere melancholi*
ci funt, ex humore uero melanchonico timores exci*
tantur, queduerus // ippo. reti e ammaduertit. Vi fen
tentiarum xxiij. f timor, $ moeror diutius perdura*
rmt,certtfsimum melancholicorum euentum eft.
(pfodup delirare conuertimus, quod genus delyrij haud
magnum

14 In Ttb. de Morb. Virginum

magnum fane eft . quod (gf ab altjs eB animaduer*
fum . Hoc loco cunEla non adfcribam , qu<t zAetius
habet lib. v. cap. ix. haud enim difficile efl locum
nuenire. illud tantum . Symptomatum eorum, qut
melancholicos uexant, caufas inuenire, ac adfcribe*
re oMuWor effe i nonnullorum tamen ratio petenda
ejl ab eodem } cuius fcripta extant,et ea his lucem affer*
repoffunt . ?S Jequc uero tantumodo de hifie morbis illi
agendum ejl, qui primo quoque tempore "Virgines fa*
tigant, uerum etiam de his, qui Juperueniunt, ac dein*
ceps accedunti nanqueab his malis adeo obruuntur»
ut mulu feipfas jlrangularpit . illud fatis declarant
uerbailla rpumt, mu' "t™™, qu<e non modo connexio*
nem, & confecutionem quandam uerborum ftgmfi*
eant,verum etiam rei de qua agit xvft a a demonfrant.
Quapropter de magnis quibufdam rebus fe diUurum
pollicetur, qu* res nos attentos maxime reddere de*
bet, verba noero mutila videntur, vetus codex opem
fortaffe aliquam huic feret malo .

nximsAl yi/nlua,» «rJlfis . iiAvjiindgt yxg hJ 'ciKtyerrty
<pi<rts iywmiiv

Plures autem mulieres quam uiri; efl: enim mu*
liebre ingenium animo magis abiedo, ac pu*
filio.

Idam Bapt! Dbhatii CommJ

COMMEAT A \1 V S.

7V X Ethodo innixus ab homine ad mulieres deficen*
EM X. diti de quorum morbis tamet[i minime quidem
ei agendum fit, diuifionis tamen principium, quafi
caput ,>f perbelleoflenderet^demonfirandumeiproti*
nus fuit hi fice morbis lulgo homines quoque corripi fi*
Iere ; mulieres autem homines fiunt, neque (fecie d <■ vi*
ris differunt , quod Alexander csEphrodifeus egregie
aliquando demonfirauit . at affirmat eorum mentes
angufiiores, ft) humiliores e ffe ; nihil igitur mirum fi
nudo negocio in maximis malis animum defipondeant .
E/oc quidem minime agnoficit Plato . at illa huic loco
minime quadrare yidentur,nifi(yt contentiofi filent)
ciiBa permifiere heltmusy attamenlfit inquit Plato.)
ipfi fibi ipfis placitant .

TTtf^iVotoKoWir ag9 ytt^ov Trt^yJ\ptiiuioit,70vTe ^oi\-
Aor th m8o'J\u reo» ov pct

A* T$UTX HKKOTraiiOvffM.

Virgines autem nubiles, & quae aptae uiro funt,
hoc magis corripiuntur morbo, una cum men
fium prolapfione, cum tamen antea hifce ma*
lisualde minime conflictatae fuerint.

COM

in Jib. cie Morb. Virginum

1 $

C O AI E -2V T A \ I V S.

"A yT Irifice profieclo ab homine, qu<e extrema Jpecies
-i-’ 1- e&,ad mulieres nos traduxit, nunc hero d mu
lier ibus ad "Virgines. de^viduis in extremo, c^ftnon
tantummodo de his 'virginibus fi aclurum pollice*
tur, qu<e aetate ad eo procejfiemnt , apu )>iro ~\idean
tur,fied de ijs, quce et apt<e ~\>iro [iint,et quib.menHrua
proueniunt. reEleenim & hoc loco diuifionem adhibet.
'Uirginum enim, qu<e apu yiro fiunt, quxdam mena
Hruisnte purgantur, in quibufdam autem menflrua
fiupprimuntur. atque hic confitflere diutfio uidetur .fid
caufias symptomatum deinceps inueHigare conabitur,
obfieruauit autem hac <etate , (fij hoc potifiimum tem*
pore Virgines ab huiufiemodi morbis occupari ,• prius
enim rem ita fi fi habere confiituendum e fi , deinde
symptomatum, ft) euentuum caufk diligentifitmc ime
niend* fiunt. ‘Trincipio enim, quod mamfieHe appa*
ret, recipere debemus (quod primo de natur ali b. facul.
c.xiiij.Cjalen.tradit) deinde eiui caufas reperire. f£)
non ualde firibit antea hfice torqueri malis uirgines,
quod aliquando quidem in h*c incurrant, (gfi huiufce*
modi caufia antea fiempernonpr<ecejfierit, idefifiangui*
ms copia,qu* magnumm orbum redderepofitt.eJAfena
Sima

loan. Bapt. Donatu Comm. iy

9lnta ferri [olent annoxiiij. feda liquando fbius , ali*
quando citius defendunt pro puella temperamento.
De hduarum morbis fingillatim minime agit, quod
de illis in hoc libro. & inhb.de ijs, qua ad mulieres
pertment , (ef in lib. de fterilib. fiatis fuperque diElum
ft ; nullo enim negocio ex illis colligere potes,qua ad eo*
Yum morbos pertinent (jfi dignofcendos, Q) curandos\
inquib. libris & de Meri frangulatione, (gfi de men*
fruorum >f/ profufone, \elJupprefione difrutatum
tft/Umi ille morbus , quem femen retentum concitare
filet,defderari didetur, de quo tamen Galen.yi.de par
tibus agritxdme ajfccUscap. y.ffl nos fito loco .

ferigit 7«p 7c oay* £vK\aGir*i (V rttsyirgos «i dirtgwati-
yum.

Poftea enim fanguis ad uteros allabitur qua fi ahV
quando effluxurus.

COMMEAT A\1VS.

OAnguinem menflrnum purgamentum fecundum
juturam perutile ejfe, > e luti (gfi femen neutim

nonefy >ena autem, & arteria multo alimenlore*
fertafuperuacaneum, ff) prafrigiditate minime conco*

18 ni lib. ds Morb. Virginum

Bum ad iterum exturbant. Video quofdam falfo
opinari f eundae concoctionis illud excrementum e(fe\
quod menfes rubrioresproueniant. at ij nullo negocio
(falcniipfm yerbis ex libro de fetuum formatione re*
jutari pojfunt. femina autem miri perpetuo figi*
dior ef i quapropter ad appetendam procliuiores funt
mulieres,minus concoquunt,cute denfiori pr^diU funt.
Erumpunt autem xiiij. anno poti fimum menjlma ,
cum wbera tument, <z>ox grauior auditur, (ef a ene*
rem cupide fequuntur, tunc autem apu etiam r viro
funt, & nubiles virgines ex medicorum fententia, at
esdriftoteles in lib. de optimo reip. fatu multo aliter
fentire Videtur>idque merito.

i*orxiour 7o'o'T®V*T'»f t[»%v [ijuit to* JH’

catti TiA^ct t. »,</)/« r torri# MUikjbxvtcffitToiltraiJiX-

7ts,7niit<xvTi ovttixpni*iiK* tKgw, «ixcera
tioSfit T»r KigJ\i*r , kj ts TctJ\ix<pgx£tf.

Vbf igitur ofcula ,per quae ferri debet, minime
paruerint, fanguis autem amplius confluxe*
rit, & uitftus ratione, di corporis incremento,
cum unde cuadat, non habeat, prae copia re*
currit ad cor,5C feptum tranfuerfum.

COM

Ioan. Bapt. Donatu Commi

*5

COtZ/MENTA^JFS.

C Vm yia,& ratione diuifua ad yltimas frecies
peruenerit,caufe tot.ac tantorumfymptomatum
dilucide patere \identur\ex dmifione enim in caufam
incidit,quam quaerebat, fcilicet fuppreffa menHrua iU
lorum malorum culpam omnem Jujlinent. Stquamuis
eo in loco diuifio conjijlere pojje rideatur, longius ta*
meneam producit i fanguis enim ille, qui in mulieri.*
bus coaceruatur,ac retinetur uel cor, ftj feptum tranfi
ttcrfum petit,hei alias atque alias partes.fimodo has
' modo illas partes, alia atque alia excitabit mala ,qux
Calcn. m libe lio de 'venx feSlione aduerfus Erafjlra*
tum cap. >.pulchre enumerati cum ojlendit mulierem
cui rite menjlrua ferantur, neque podagra, neque art ia
culorum doloribus,neque lateris infammatiombus, nea
que penpneumonijs occupari; fedneque 6ptlepfia,ne*
que zApoplcxia corripitur ; neque cui fhgulo quoque
merfe fanguis defenderit, aut uox, autJpiratio una
quam defiderata e(l . Tum ucro menHruis prcuea
ruentibus (inquit) ani phrenitide,.aut mcrbis, au<efo*
mnii afferreJolent autcomidfiohibps, aut tremoribus ,
rigonbufqus mulkr aliqua unquam laborauit f num
C 2 etiam

20 In I ib. de Mor b. V lrgmutri

etiam ydin melancholiam incidit,aut in maniam .aut
ex thorace,aut ex Ventre, aut capite inquam fmguis
profluxit ? aut fynanche flrangulatam, aut aliquibus
eiufdem generis morbis correptamobferuaflit Verum
tamen hifce fuppreflis in omnes morbos incurrere nullo
negocio poteft mulier. oHntiquifsimas autem auclor
ceteras partes prxterqt, adeas tantummodo decurrit,
a quibui 'Virginum mala > qu,e antea propoflta fuere,
fluere facile poterant ; de hifce enim inter initia pollici*
tus erat fe dtclurum t merito igitur,qut ab his remotif
fima >/ dentur, reijcit, at de corde, (efl fepto tranflterfo
meminit.de cerebro ne Verbum quidem, <vcl quod de
Spilepfia fngillatim editus erat libellus, ($r m eo qux*
dam de z^poplexia ; yelquod Ariflotelis feUam fe*
queretur . quem fequutum accepimus quoque c Ar*
chigenem ; in quem acerrime inuehitur Gjalen. quod
locum xgritudine ajfeflum minime perpenderit itj. de
loc.aff.c-iij.&l iiij.(£f (Htheneum& Theffalosidem
exagitat Cjalen.xiq. mctho. medcn. c. xxi. quod par*
tium affcclarum obferuationem omnino neglexerint ;
omnes autem principem animi partem in cor de collo*
catam effe cenfuerunt . Hoc loco fane mirari nequeo non
nullos in ea re uehementius labor are,ut ueterum auBo-
rum uerba quacunque ratione concilient,inter qux nui*
la omnino intercedere potefl aliquando focietas; cum
enim

loan. Bapt. Donati! Comm; 1 1

enim alia, atque alia manifeBo fecuti fnt principia £
fruBra ea deuincire conantur, qu* plane oppofita ui*
dentur contamen me proterit appoftte hoc 'Leo ita pofi
fe defendi , ut retenta menflrua principio os lrentriculi
Udant, deinde cor, pofleafptum tranfuerfum, po*
Bremo uel ex cognatione natura, atque confenfu,uel ex
illorum profluuio cerebro infignem miuriam inforant .
fummo autem (ni fallor) artificio «V, non Aoyio^o»
•zfurpauir, nimirum eiusconfilium fuit tacite oflendea
re animam,qu* rationis efl particeps fe dem,ac domi*
cilium in corde obtinere.it a Chryfippusi qu<e enim affle*
Unum in mente accidit perturbat io.ita in peUorefen*
titur } ut Jenfum minime lateat, quapropter coraffir*
mauit primo quoque tempore fatuum reddi. uel fora
taffe cum de morbis uirgmum ei agendum effet, aliter
feribere minime debuit, ac uirgines loquerentur .qua*
propter perbelle , (gfr eorum uerba adiunxit ,tamctfi
eorum opinio cumratione minime ei congruere uidere*
tur. At agamus nos aliud,atque i llud in primisabuna
dantiam, & copiam humorum frigiditatem afferre,
quod calor innatus debilitetur extinguatur, fuffccetur t
quod & (jalen. tradit primo fententiarum. iij. Fa*
cem plane in meridie accendo , cum fer ibo Mfyxy *
d veteribus appellari,quoniam eo inflammatio*
ne correpto, mens continuo Udatur , nulla enim alia

pars

Ii In lib . cie Morb. V irginum

'pars (excepto Jemper cerebro) peipetuum delyrium co'*
citat. Idem plane facio, cum mcneo yirgines [angui*
nem accumulare t tum quoniam cibis minime parcunt,
tum quoniam propter <etatem quotidie ad corpus ali*
qua fit accefiio augentur enim, (ffg crefcunt,cum eam
aetatulam obtinent.

t* K<mr out t*3t« it^ahatfn, i

Poflquam igitur h£c completa fuerint ,ratioci#
natio protinus lnfulfa , ac fatua redditur.

COMMEAT A \I V S.

M EnBrua defefla , qu<e excitant fmptomata,
enumerat-, ea enim retenta >-vel febrem exci*
tant, yd nulla accedit *, fi nulla ‘Virgines febris agi*
tat, fatuitatem concitat; fin febris conjequatur,
orotgx<petor!,a , k« i potuit excitat atquehocloco diuifiocon*
fiflit , neque alterius progreditur. T>ij boni quantum
di flant rationes h<* ab ijs > qu* affert auElor de morbis
mulierum', {& nos eo loco,quibus id propofitum e B,illud
yirc agere. k« pJ\'n o'\oyitpis ideji ratiocinatio a me ~)>er
faeJl,quod Hejycbius id notat ii reliquerit ifuo Lexico.

Et

Ioan, Bdpt, DofiatW Coivi»? 2 j

Et M.Tu ll. i .lib. T ufc.alijs cor ipft.m animus yide*
tur. £t Plaut, qui perficere poffent cor fapientu. hoc
tamen aperte negat ftriptorlib. de morbo jacro .fatui*
tas y-d?wtf dicitur jn qua 'Vnacum memoria rationem
quoque fublatam widen teftisejl ,<gfr Galen.ty 2{uf*
jus , (efr cAetius $ r Paull. lib. 3 ,cap. xi. Hmcmor*
bum excitat <vel minus apta , commodaque capitis
formatio,*vel frigida intemperies, >e/ frigidior,pttui*
tofiorq. humor in cerebro coaceruatus,fr Galeni Jcttam
fequi Nolumus.

hrn iK mjta/wViof ,vv'pK9.

Deinde ex fatuitate ftupor confequitur ’

COMMEAT A \1 V S.

eBncruofarum partium fen/us, (gfr mo*
tus imminutus s in hoc Jymptomate jgritudo
quidem ~)>rget,at hirtus >iribus ad lullandum yaleti
tUd inter apoplexiam , 1g) paralyfrm medius intercedit
/lupor.ftupor is initium afferre friet frigiditas mul*
tus quoquecraftior/anguis eundem morbum affer*

re

24 **» I*. de Morb. Virg,

W /c/tf» quod'venarum mos compleat, $r poH fa*
tuitatem,qu<e ex frigiditate oritur egregie confequitur.
quid plura ? comprefsio qu oque aliquando buiufce mor
bi culpam omnem fujlinet, quemadmodum & Vw*
cula.de comprefsione autem paulcpoji ,

•Vuc T»f »*’pK»j,Trtf.iroJ*

Ex ftupore delyratio concitatur.

COMMEAT A \ IV S.

delyrationem interpretati fumus, qu*
proprie fenum eih quod Marcus Tullius adno
tauit in libello defeneSlute.fic idafenilisflultitia ,qu<t
delyratio appellari folet.caex frigi ditate oritur, ffj ea
febris nondum fubfequitur . febris ybiconfecutaeft. no
ampliusTHtpiti*, fed *xpx^goeJu appellatur jdautem
poulopofl ipfe nojler auctor luculente tradit.

£tt7T$t 0*1(8 TC6Y 7rtt/Au» VfoW > tS

pipHrAilix ftirtruxli'» ir t«j ki^xs k«i fis TroJlxs, velfn»r

t>TT«' efls ^txficuftX^pxTiisonre^Kyis^Monrofitiiy^

foproti tW 'xt ctt<x%ap*<nno alp* t< Ca>V7o\i u J\i t*'
%iirtoi,o*9T«i oii iivJ\xti tlu^Z.TfyyiTa & «»u'r eipvfat
ifurt ni r our i txfHH, tVw its. d>x v 7 ^mKipp'»7
i Vrr* itoQAiQcii .km a xoVaj t#iT( r^«ioi,o«’K %‘nitttigeu

Ioan.Bapr. Donat» Cornui; ij

Quemadmodum cum quis diutius fedetit, fan/
guis ex coxis , ac femoribus deprefsione
depulfus tibiarum, ac pedum ftuporem a fi*
fert. Stupor autem in caufa eft, ut pcdcS
fuis muneribus minime fungantur ftdeft mi*
nus apti ad deambulandum reddantur, quo*
ufque fangms ad ipfos refluat. refluit autem
celerrime, cum cos demittimus in aquam fri*
gidam,quae malleolos,& coxas fubluat. Atq;
huinfcemodi ftupor nullo ncgocio abftergi*
tur j cito enim refluit fanguis,quod uenatad
eum locum dutftzc, acdire&ae fint *, atque in er
'corporis fedes ea minus peiiculofa eft.

COMMEATA \1 V S.

D Ilu ide ad.‘o qua ratione torpor in interioribus
partibus generetur, explicat exemplo torporis,
quem depre/sio afferre folet, turpe profedo /it nos

ad hanc particulam enarrandam longiorem orationem
comparare, quod antea copia facieba, ^t cur(us humo*
rum > {£) fpiritus interrumperetur , nunc pr<eflat ,com*
prefsto^u* impedimento e/l, n: /anguis ad pedes pera
Z> uemre

2S in lib, de Motb. Virginum

uenire pofiit.In hac autem particula duo merito nepti*
n poffunt^num quod hoc loco tantummodo de '■venii
meminerit & neruorum mentionem omiferit i alterum
quod oenus curationis fecutus Jit. refpondetur in He*
Jychij lexico ita fcnptumnos inuenifje . > {**>'W •

Noti to'(w’ao 7 «» TwoVji #tj tideH yena flagellum exbo*
ue, ft) quod corpori maxime refpondet. quapropter ~)>e*
nam (f/ arterias, & <■ venas, (efr neruos, (efr tendines
fgmfcare cenfendum , qux omnia , quod compriman*
tur>fpiritus>& fanguis retro conuertuntur ,ac quodam *
modo refugere -videntur.Galen.de > fupuLc.iij.^enas
autem arterias> & henas appellari (ejf a Platone ,
ftf ab Hippo.apertum efl . Quod autem ad genus cu*
rationis pertinet,eam maxime fecutus <videtur , quam
Hippo, yem nobis tradidit lib. y.fententiarumxx.
Ita ifl in neruorum diflentionejn qua nullum confecti*
tum fit ylw,inuem bene carnofo ffumma «flate frigi*
dx aqux coptofior profufio calorem reuoeat.calor autem
hxc egregie abflergit. tn ea fententia Galen . reBc ani*
maduertit in alia «tat e nihil prodefjewamque frigida
aqux impetus aut fuparat calorem natiuum,aut eunt
dem monet,(frr excitat. Htnciturcum imbecillior fit}
redit,cum -validior fit. atque hunc antiqufsimum au*
Plorem de eo torpore<•verba facere omnes intelligimus,
quieos prxfertim occupet, qui a u inb.firmiores fnt/oi*

Toan. Barf. Donatu Comffi, 27

lign autem torperem illum nullo negeei 0 profligari pojje
expartium ftuiua/a enim directa Junt ad eum locum.

%\ -irttAhiffou.irt-

kxfaiouyjgiiQ^Cifjiuu e Tciroi(*7r/Ka<fO$ 3 (ffTt
ewxj {70^0$.

At ex corde, & fepto tranfuerfo tardius refertur /
uenae enim obliquae funt, 8C locus periculofus,
& ad delyrium, 8 C mfaniam procliuis.

COtMME^T A \I V S.

Ollatione faEla torporis , qui in tihijs, ac pedibus
con/equitur y cum eo,qui ex /anguine cor occupati
te concitatus Jit > nunc quantum alterum ab altero dia
jiet, aperte explicat. etenim alterum cito profligatur,
alterum ferim abftergitur . cau/am Juldit,quod r uen<e
/lex ce , contorta que (int. pofltus > ero id probe indicat:
At partis prs/lantia y in qua domicilium animae e/l no*
firce ,fane indicat,$ periculum crear e,& 7r«ff*<pow»r t
& maniampojle excitare. e/l (o tdta dia

cami) motus errans facultat'n y qu<e i>m & ratiocinana
di, &cogitatione aliquid jingendi cbtrnet. At qui hoc
D 2 in

1 8 In Iit. de Morb. Virginum

m loco de ea,qua febri conitmEla eft.ffl h*c mania (nt
■plane fallor) ab exputrefcente fanguine calidiori conci*
tatur.quam retametfi Hippo.minime fequar, miri fi*
ce tamen huic auUon quadrare <x>idetur , qui & ab
Hippo, aliquando ad zAnfiotelem defectjfe yfits e fi,

•KOTOfF JOVT* TX Uifllt < nxi /i!f KVgiT$

«rdrlmi, Tounri/ps7of5 K<x/uai«r<r.

Cum autem partes hac refert* fuerint, “V horror
cum febre urget;febres autem Planetas appel*
lant.

C 0 C\i M E 5V T A \I V S .

A . F'fertrationem,cur facile in delyrium, & infa*
niam incidant Virginesfum h<e <vcn<t comple
t<t fuerint.&J\i pro -y*(~vfui efi, quod plane nouum
nemini effe arbitrer. Cum partes igitur , ha mena fili*
cet > (jU-e circa pr<tcordia } (8jr cor feruntur , plena , acre*
fert4 fnt/anguine ,tunc obfiruHio confequatur necejje
efi .hac putredinem concitat, putredo febris faces in*
tendit. Horrorem a figidior ibus caufis excitari obfcu*
rum non efi, (gr ab ijj dem caufis fluere , (efi eodem fe*

re

loan. Bapt. Dobatii Commi 15

re paBo gigni, atque rigor \ at horroris caufe leniores
multo,parciores, & minui commota <■ videntur . Fe*
bres y<fcat, quorum accefsiones,acprogrefsio*

nes T>ix, acne 'zix quidem net are pojjumus \ quip pe
qua ab alijs, atque ahjs humorum generibus concit ena
tur.TDehifce Hippo. >erus primo de morb.Tulg.com.
ij.Part.xYi.(£)xxij. diuerfishumorum generibusaf*
fiuere>ne dum Virgines, Terumetiam & mulieres illi
optime nolunt > qui tn re medica quotidie i>erjantur.
ego t ero fapifsime f bres illas nullos certos habuiffe
circuitus objeruaui ,fed quid ego? Cjalen.in partu (an*
guinem modo biltofum , modo melanho licum, modo
yirulentum.modo pituitofum, aut mediocriter bonum
effundi commemorat primo dem . u c. iij.p. xxt.ZJir
gines autem pro temperamenti ratione alia , atq. ali 'a
humorum genera coaceruare Tjenfimile e ii , ad qua re
jpiciens antiquissimus auftor diuerfa in medium affert
jymotomata, quorum rationem probabiliter deinceps
reddere conatur,

iyirrM H -rorri'varo' 7 fi ,neU

mt«i .

Cum hxc igitur ita fe habeant, grauior inflant
nuuio efficit,ut plane in furorem agatur.

jo ihlib. de Morb. Virg,

C O M M E T A \I V S.

1 7 V°,ntv.um , n.'el Jymptomatum rationem aperte >
admodum ante oculos ponit! quippe qui metho*
dodiuifua perpetuo inhaereat, etenim cum hac nuia
ad Virgines pro cejsijfet , ftj ad eas > menjlrua mi*

rume profunderent 3 perueniffet \ menjlrua retenta W
febrem excitare, ^el eam minime adqcere animaduer*
tit. atque cum diligenter egerit de ijs,qu<e confequntur,
cum febris minime Urgeat-, conflituentque hojce humo*
res>qui ahj,atque alij funt> copia > atque affluentia ob*
frutliones excitare > inflammationes, ac denique fe*
bres\ ab ijfdem humoribus inflammatis in furorem
agi mirgines aliquando folere tradit i cum enim infidi*
mentur, ac extorreamur , hfque eo commouentur muhe
res, >f infaniant. fetius libro yi.cap.l>iij. teftantur, fi
cum fanguine flaua bili s adeo admifceatur ,<vt acrior
reddatun (sr eo humor recerebrum, & eius membrana
Simulentur, ac exagitentur .parum abejjcquinin fu*
rorem aoantur.qui hoc morbigenere correptifunt. Ani*
maduertendum quod nos uerttmus furit,quod imuVw
fcriptum reliquit antiqufsimus audior.

loau.Bapt. Donatu Corning $1

'i Vi Jit' T?f «iriJIo»»», <?4)n’«.

Putredo autem, ut uocem emittat.

C O M M E *2<l T A \1 V S.

I Ta eBM fcriptum reliquit Aetius lococitato.quod
tunc agroti maxime dolent , materia aliquam

partem irrumpit. quapropter Vierifimile ejl has prori*
ms Vociferari , quod putridam exhalationem quan*
dam maxime extrudere conentur,qua quoniam mem*
bra nobiliora male habet, perpetuo "Virgines ingemifciit .
5S totau-i ego fepe eas magna qu<edam edere Jufpiria ,
expirationem maiorem multo e ffe\, quam tnffira*
tionem .

Quieiulatu, quejlu, gemitu, fremitibus 7
Refomando mutum flebiles uoces refert . J

•Vi JU'70u’fa®t/#w,<p#CtiT#/ m JUolwr.

Caligo,& obfcuritas,ut timeat, ac extimefcae,
COM*

^ % In Iib, cie Morb. Virginum

COMMEATA \ I V S.

M Elancholtcum humorem atrum effe, nemo efl 9
qui iam nefciat i ($r uapores , qu ex ipfo exci*
tantur, tenebrico fieres effe maxime uenfimile efi . nihil
eroo mirii fi melancholica euenta confequantur ubihu*
iu/modi humor abundat, ea autem egregie adfcrtpfie
EJippo.^i.fententtarumxxiij. fi metus ,ftj mcehhtia
diutius perdurarint, continuo melmchdiam fignificat.
At que cum aha, atque alia fubfequi [oleant fimpt<ma*
ta huc potifsimum duo m ernmbus melancholia cor*
reptis fere reperiUntur. nunc de timore fcilic et, mox
de mcethtia. Tmingitur eos occupat > animam au*
tem,qu* rationem obtinet, atra bilis corripit, utdtmus
ueromhil tam extimefeendum effe extnnjecus, quam
tenebr* t reffe igitur Attius.cum uelutica/igo quidam
illi animi parti ,qui rationem habet , obieEla eft, eam
timor merito urget s quippe qui timoris cau/i idefl te*
nebn eam circumtollent .

Nam ueluti pueri trepidant,at que omnia coecis
In tenebris metuu nt >Jic nos in luce timemus
Interdum nthtlo qut funt metuenda magisquam
Qui pueri in tenebris ponit ant , metuuntque fu*

loan. Bapt. Donatu Comm; y y

tttra.Chryfippus tj. de r Deirettr Hippo. ‘Tlatflie*
rique omnes ineam fententiam defendere mihi )>iden
tur } >f in pe flor e, ftj pracipue eo loco , quo cor e/l colloca
tii cfly prope fentiant ajfeflus> qui mentem perturbant ,
quod maxime mtimoribus,<*gntudmibus> tra,atque
txcandejcentia accidit .

iito M T»f Ts^.Tiui\L«fJ\'na irn^its, tiyxpwi Hfnimtu»

Cordis anguftiae, ut laqueos paret ♦

COMMENTA \I V S.

T .Ametfi Antiqutfsimm feriptorea circa cormaxi*
me Jentiri arbitratus fuerit , ego tamen anguHtas
cor du 'verti , quod eadem poti fimum cor attingerent»
<MnguflU autem >tU defperationem afferunt; diu*
tius enim eas fe ferre minime pojfe fatentur virgines,
quare animum defpondent.fgd collum in laqueum mfe*
runt .manui autem a ferunt fibi ipfis, quod Aetiui

tradit) maioribus ex malis fe emerjuras putent, hoc
loco mire quadrant illa 'veteris Poetx.

Maior mihi moles .maius mifcendum malum,
Qujtlhus acerbum cor contjhdam,ac comprimam .

34 In lib. de Morb« Virginum

\W Jit t» ( kctms TOV «V«T#f jiiA»ar K*!x’c/l^un*r
k<xk»V {QtMrt«i.

Sanguinis autem prauitas, ut animus maereat
perturbeturque,8C malam accerfat.,

COMMEAT A\1V S.

P lanitatem humorumanima infgnes inferre fo*
Iere imunas probe quoque nouit Plato,qui in Ti
mao fere fic . Cum enim acida, (fjg falfe pituita,
amari item, biliofique humores , qui modo in hanc,
modo in illam corporis partem Vertuntur ; fi extra
quidem minime ferantur , fed intus conclufi ruapo*
rem, quem efferunt > anima , qua perpetuo mouetur 9
permifcucrint, <varios anima morbos afferunt , cum gra
uioresgum lenior es,cum maioresjtum minores,qui de*
in ad tres anima fedes delati 3 ad quancunque appule*
rinty-varicvsanimi mole[tias,& moettitia [peciespa*
nunt. Egregie rvero in re maxime perturbata ufus efl
rverbo >quod pugnantia figmfcaticum enim minime
tranquille in hoc cafu fetpfts fruantur agroti, nulla non
JymptomataexpeElanda , ^vel potius timenda [unt,
atque fiwllaejl agritudo,qua cum corporis Vexatio*
ne male habeat agrotos, hac profeclo ejl. Ac tametfi

con*

Ioan. Bapt.Donatii Comm. 3 f

«a»'*> contraria figmficet , gaudeo . Jcilicet , m cereo ;

dedarauit tamen cum adderet «VlnfimV) quod anxie*
tatem,(e(r ano orem (ignificati illud enim **» /ta rffc/)?/*
> o>f jenfum au floris explicet: cum enim pcrpen*
dijjet in mediu m fe 'verbum attuh(Je,quod ambiguum
erat > aliud ftatim adfiripfit, quod totam rem non mo*
do aperuit, 'herum etiam illuflrauit. de timore fupra,
nunc de mcerore, (fi? de totius <egri Jiam perturbatio*
ne. ergo abfclutam Hippo, fententiam habemus ,
duo illa Jymptomata timoremtrijhtiam qu<e m
omnibus fere elucent. >eruntamen harum ffeciesalu ,
atque alu funt , propter ea quod alia , atque alta funt ,
quce animo fbi pingunt melancholici .illud in primis,
quod aegritudines arcefjunt»id enim valetudinis 'hi*
tio fit , >f animo trifhtia libenter agitent, qu<t egritudi*
nem continuo ampliorem faciunt. Et [hryfippus af*
firmat nec feipfos continere poffie homines a perturba*
tiombus viclos, ac Juperatos. Hinc illa.

TI-TOTI (eyiuKTtH (uy^omr^ytt htSMtu.

W#l/tf , 0j4 u X'^*X® {1(ra K#K0«(N,

Quidnam tandem faciet anima vi/cero/a, atque irre*
quieta oejlro inita malorum f & Horatius .

<v4cerba fata Romanos agunt.

E i

$6 In Iib.de Morb. Virginum

iTifat JU* k ni <po&gi oriftotfy.

Veruntamen, & aliam trepide appellat.

COMMEATA \I V S.

H Aec nullo negocio ojlendunt haud facile pofe
enumerari ea fymptomata , qu* huiufcomodi
morbum confequuntur^ffl nulla non ratione permoue*
re , ac permutare aegrotantes , quod & oAetm lucu*
lente tradit.at que huius fymptornatis cau/ds afferri ni
potis efl. quod idem audior ammaduertit loco citato
hb Vt.cap . ix.faljisautem -vifionibus, ac fpedlrismo*
ueri virgines nemo, arbitror,non intelligit, atque ea

nomine appellare affirmat, ea autem fpedlra excitare
yapores 'Venfsimile ejl, qui /aperior a loca petant i (§jr
ab illis humoribus efferuntur.

Miti KlAtWflUr «I KOtl MTMTtiltTltt i'i T* (tytofT* .

>cou «y^iirhi An ttp t(7*r«ft itnot iy irtr

£t in puteos fe abiicere, 5i decidere, & ftrangulan
imperat s quali meliora ea fint, 6t omnia uitar
commoda facile fuperent.

COM

loan. Bapt, 'Donatu Comm, 37

COMMEAT A \1 V S.

T) Eperiuntur nonnulli melancholici (quod tradit
Qff zsietius) qui mortem mirifice exoptent ,
quapropter continuo fili manus afferunt \ quodicirco
eos facere, & tpfie arbitratur > quod, morte mala depeU
Iere putent,qu* in illos inciderunt, fic ffi) Plato in Phct
done(exceptis fiemperphilofiphis)ceteros omnes mato a
rum malorum metu mortem appetere tejlaturfiifce fe*
re herbis. *No$h, inquit , reliquos omnes mortem maxi*
miim malorum cenfire .probe , inquit , nunquid maio*
rum malorum metu hi , qui ex his fortiores funt , cum
ei fe offerendi locus effe <~vtdetur,mortem non effugiut?
itaprcfeclo res Je habet. <^4t Lucretius id mortis fora
midme accjdere affi mat hb.iq.hifie r verfibus.

Et fiepe r tfque adeo mortis formidine >/f*
Percipit humanos odium Jucijq, >/dend
Vt fibiconfcifiant maerenti peElorelethum ,

Obhti fontem curarum hunc effe timorem.
fetius teHatur fe r vidiffe nonnullos , qui puta*
rentdjemonasimmifiosinimicorum pr*fligijs. Atilii
humores melancholicos a feipfis conceptos continent, ex
quibus dtmones ilhnafcuntur. Petrus Crymtus lib. iij .

dc

3 8 m lib. de Morb. Virginum

de bone fla difciplinac.ix.narrat in Gallia , qu<e 'Vulgo
Lugdunenfis vocatur, per multas ohm foeminas in
puteos , "Vndas fecomecife , cum nullo antea morbo

confli flarentur.Lucret.in grautfi.zAthenicnfium pe* *
jlilentia idem nonullis contigifje tejlatur hijce "Verjtb,
Multi pucipites lymphis putealibus alte
Inciderunt.

Quid ( non ne Laurentianus Florentinus , (jui multa
Hippo. & Galeni volumina gr-tca latina fecit > atra
bile percitus in puteum ,Je tandem abiecit t

•XCT« cflt «ut/ dwrrWjHtVar iJ\oijTH i<pT{ tfx 7 oj 0«r* r Tlf
irniii Tiro5«7«9nJ.

Sine uifrs autem uoluptatis tanta efl: aliquando
titillatio ,ut mortem quafi bonum quoddam
expetant.

C 0 JU M E T A \1 V S.

B Arbaris quidem olim optabile erat evita migra*
re \ at nos Chrtfliani ita a "Vita abire volumus ,

*vt ex corporis carcere Dei optimi cMaximi Volunt a*
te aliquando liberati in 'Viam beat* Vit<e, idejl in cce*
lum ab eodem Deo deducamur, Venit nnnc mihi in
mentem

loan.Bapt. Donatn Comitii ^

mentem Milefiarum Virginum nouum infanu ge*
nusje quibus ‘Tlutarchus Jcilicet. tll* fe >ulgo fuffo*
cabant. aeris intemperiem nonnulli id malum attultfie
putabant. quiJapientiores habebantur, Dijs illud acce*
ptum referebant '■> at nojler auElor idem antiquifimus >
ac prudentifsimus horum malorum culpam omnem in
menftruorum detentionem, acfupprefsionem referen¬
dam Jcmper cenfuit.

Qfmtrx'ent Ai t»j ifSpdmv th ali ytwxiKitot\\otTi %

^«i/AAa', txhhoi' Jliicu 7 A 7roAi/T(AtW<KT« rtjt leonina ux
flisffli tari Tar yv r »inettai , KiAtWxa» tui
Tl uptlttl.

ybi animum conuettere incipiunt, cum alia mul
ta,tum praetiofifsimas ueftes Dianae monurne
tum faciunt, qua in re ab homine uate fidis
uer bis inducuntur.

C 0 M M E T A \I V S.

S I huiujce Jcriptoris fententiam de lucidare profi*
tear, nihileji, rveterum tefhmonia colligam .

perpendant fludiofi librum de facro morbo } quem pau*
lo ante de manibus demifi. m hoc nihil eji, quod maxia

mam

40 in Iib. de Morb. Virg.

mam operam ponamus. "Virgines etiam , qtu nuptur<c
erant, zonain "Dianae dicare[olit as S ut das tejlatur. St
Horatius.

"Ut mala quem [abies , aut morbus regius Irget .
c Aut ‘Tbanaticus error,& iracunda Diana .
eam^ero aiAviioucot raW immittere 'folere ijs, aquib.
Ufa erat, planum eft. caecitas illorum temporum fuit
Jane quam admirabilis.

$ JU' T»t «TnraAAnyff Hfgonrux, »ho't«i ripi ^TroJI^roi?
« ipCtTtf T» » «WfV»J l‘J.

Veruntamen, ut reftituantut, curationis ratio fic
tenenda eft, ut cura nihil interpellet, fanguis
protinus detrahatur.

C 0 M M E T A \ l V S.

Vrationem adfrrbit, quam ex artis pruceptis
yulgo medici adhibebant, quam non improbat ;
at fu<e cu ationis rationi minime ayiteponit. atque illi
nulla in hoc morbo medicamenta capiti imponebant ,
quod Archigenes faEhtabat , in quem fcilicct Cjalea
nus, fedad illud decurrerunt remedium, cuius profe*

t is

loan. Papf. DonatiV Comm. 41

Uo nullum facilius , nullum commodius> nullum ma*
gisfalutare efl quam fangumis emtfsio. Nihil ejl,
quod hoc loco medicamenta cum /anguinis mtfsione co*
feram, hoc a Galeno faBitatum efl in loco minime ob*
furo in libro Videlicet, in quo qua ratione m unoquo*
que morbo pugnandum ft fangumis detraBione do*
cet cur autem ad fcalpelUm fatim procedendum ft,
breutter aperiamus ; hoc enim fudiof magis requt *
runt. Hunc moi bum copia , atque affluentia ]angui*
nis excitat j /anguinis igitur detraBio sgrotcs ad /a*
nitatem perducet. cum autem duplex ft multitudo,
qu t ruires opprimat , ft) qu e ya/a compleat > hoc
loco Janguinem m via fis congeflum.ac coaceruatum m *
te Ili git . que res /anguinis detraBtonem mirifice def'*
derare fatentur omnes nano excepto Erajyfrato > m
que inuehitur duobus voluminibus Cjalen. extat 'itrii*
que .fiat eB ttaque /eBores admcnuiffe. pr-eclare ad*
dit , fi nihil nos auocet. multa autem nes aliquando
abftrahere folent ; tempus anni , regio (efr animi m*
becillitai ; tn tp/a enim detractione animus 'Virgines
relinquit . /i id quid ‘Virgines \ non omnes eadem fer*
re pof/umutalm ad aliud medicamentum appofi*
tm ett. Valeant autem t III Medici, qut fangumis de*
IraBionem m vtrgmibuf, qu* graciliores indentur»
tantopere perhcrrefmt . qui profeBo rette minime
, F iudi*

4* tn fibi de Morb. V irginuffi

'indicant, graciliora enim corpora referta magis fitnS
fanguine , quam obefa, quod e> animaduerttt Galen,
in lib. de <vta , ac ratione curandi. Et ego ftpe puellas*
defeftis menHruis tabe prope correptas ad prillinam
•valetudinem reuocaui copioftori fangumis dctraEho*
ne. Hanc curandi rationem qu* prjceptts artis pror *
fus nititur fequt debent , qui Vtrotnts '~Deo dicatas
percurant .

«iXiVa Jttjuyi 70 t^TorKtleyueir,

t![ 7x\tlTtX £uVOU%Cflll Vltyxcit .

Ego aero au<ftor fum, ut Virgines, quae huiufce*
modi malis confligantur, ut quam celerrime
cum uiris coniungantur.

COMMENTA KIFS.

TSJ On enim femper medicus <r> e l ad medicamen a
^ ta, 'vel ad fangumis detraElionem confuge*
re debet . petenda aliquando auxilia Junt a pruden *
tia t quxnon minus medico neceffarta eft, quam mula
torum librorum Hudtofa , ac diligens ^volutatio \ birc
illa ex libro de Venuftate . Non temere profeEloiudt*
carunt.

Toan. Bapt. Donatu Comm? 4$

carunt,quifapientiamad multa vehementer condu*
cere conflit uerunt > eam Jciltcct ,cui in vita infhtuen*
da honos habetur . Quam longe igituraliquando pos
nenda cjl res mt dica',quod prudentia deligit(qiiod
tamen a re medica longius non recedat) fentiendum,
atque agendum. Virgines autem,cum corpora commia
fcent > venarumofcula aperiuntur, vu recluduntur,
aditus patent, ac magna confequitur agitatio moa
tus, cui calor quoque accedit,quod (efauftor ‘zn& ytn$
tradit hifce prope verbis . Naturalia fceminarum,
dum Venereis Voluptatibus fruuntur mulieres, frican*
tur, ac teruntur j ‘Uteri autem commouentur , &prua
ligo qu<edam oritur, ft) Voluptatis titillatio, ac calidi*
tas accedit. quapropter, menjlrua facile proueniiit,
qu<e defetta morbum antea efficiebant •

iryxf KVtaaottiyUii 7/Vwtw.

Etenim fi conceperint, ad fanitatem producunt
tur.

C O M M E % T A ]Q I V S.

S I femen comprehenderint, valetudinem priHis
nam fatis videbuntur afpcuu ; femen enim Vbi
F 2 coma

44 fttilfb. de Morb. Virg.

comprehendit uterus, fartus procreatur , (f/ 7 /anguis ad
eum prolabitur t qui cum in Virginibus affluat horum*
que malorum initium attulerit ,cauj'areijatur, etymo*.
Ius protinus abfiergitur.

*i /t' fii *» «vni>i «V* 7« »Cn ,» «A/>9r »"oTtfor iA&Vm

t*W*f fl» •

Sm minus aut cum pubertate aut paulo poftco*
flutabuntur, nifl fi nupferint.

C O M M E.m.T A \1 V S.

S I neque in matrimonium collocat* fint Virgines,
neque yterus femen amplexus fit y nihil mirum
f morbus, aut dum pube [eunt, aut paulopofl ingra*
uefcat *, fanouis enim in hac atate fuperjhut . ergo [i
nequegrauida fatta fuerit Virgo, neque cum r viro
coniunHa fit ,tametfi femper his menjlrua non fupa
primantur s tamen quod jxpius menjlrua minime re*
frondeant , hifce morbis confici conjueuerunt . ^Mup*
tu igitur graujsimum egregie morbum finire pofi
fiunt ♦

loan. Bapt. Donatu Cotum; 4^

rSi Q itjtfsiiiSfaoY ywmai, gi /trOptu t«Jt# *«*
0%9V<n\l .

Veruntamen inter mulieres, quae uiris cornua/
dac funtjfteriles magis his infeftanrur.

COMMEATA \1 V S.

a Vi in 'Ventrem ferunt,morbo fe fe protinuslia
<- heram't at qui gravidi minime funt , buiu*
fcemodimalis conficiantur 1 quippe qui menftruismi
mu rite fepepurgentur .ex quibus caufe pendent,qui
ea fimptemata concitant, i etenim non feriles fimpli*
citer htfce malis corripiuntur t 'Verum illi tantummo*
do, quibus menflrtia rite non reffondent . quibus enim
menfrua rite feruntur, hic non fubire mala Verifi*
mileefti eorum enim caufa protinus remota,ac ftd/la*■
ta efl • Vidimus nos multas hutufemodi morbis obie*
Elas , qu* Viro coniunCli erant ; at nullas eas alere
ipritudines animadverti, qui in Ventrem ferrent ;
<fid hunc fnem perduclus efl antiquifimus au&or
<-via,ac ratione diuifiua 1 cum enim mulierum ( Vt dii
ximus) quadam Virgines fnt,quidam nupti, qui*
dam Vidua $r Jflupt arum quidam femen retineat,

In Iit. die Morb. Vlrgfnnm

quadam hero acciant . atque cum in morbis Firgi*
wm,(efr eorum curatione eo procefsijfet ,~ut cum )>iris
eas comungeret facile animaduertit ad nuptas (e perue
niffe, qua neque praegnantes erant , neque illis men*
{trua ferebantur \ in quibus cum eadem caufe reperta*
tur , tjfdem quoque morbis continuo conjici necejje eji .

F 1 / S .

L V C JE,\

Apud Vincentium Bufdracmn *

CID ID XXCII.

De confenju Superiorum .